O Gminie » Dla Turysty » Historia gminy - Gmina Gdów (Beskidzkie Wrota)

Historia gminy

Rodowód Gdowa sięga czasów prehistorycznych. O bardzo wczesnym zasiedleniu tych ziem świadczą zabytki archeologiczne pochodzące z paleolitu, mezozoiku i epoki brązu.

Pierwszą osadę na podmokłych i gęsto zalesionych terenach w dolinie Raby założył w XI wieku Gedko, herbu Gryf – Lubowita, którego Jan Długosz uważa również za fundatora kościoła (najstarszy wpis historyczny pochodzi z 1272 roku). Po upadku znaczenia rodu Gryfitów miejsce ich zajęli Drużynowie, którzy posiadali Gdów od ok. 1270 r.

Według słownika etymologicznego nazwa Gdów pochodzi od słowa gut - oznaczającego podmokły i lesisty teren. Niektórzy jednak, wywodzą ją od imienia założyciela.

Początkowo Gdów był wioską rybacką , ale dzięki położeniu na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych prowadzących na Węgry, z czasem rozwinęło się tutaj rzemiosło i kupiectwo. Czynnikiem hamującym rozwój osadnictwa w Gdowie i okolicy była rzeka Raba, która często występowała z brzegów powodując spustoszenie (pierwszą powódź zanotowano w 1253 roku).

W XV wieku król Władysław Warneńczyk nadał kościołowi Narodzin Marii Panny w Gdowie przywilej beneficjum (dożywotnie prawo do czerpania dochodów, związanych z piastowaniem określonego urzędu kościelnego). Zrobił to w dowód wdzięczności, za to, że Matka Boska Gdowska wskazała mu drogę do Niepołomic, gdy zgubił się polując w Puszczy Niepołomickiej.

Przez dziesięciolecia Gdów i okolice przechodziły z rąk do rąk kolejnych właścicieli (m.in. Stanisława II Wielopolskiego, Mikołaja II), aby pod koniec XVII wieku stać się własnością rodu Lubomirskich.

Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 r. ziemie na prawym brzegu Wisły zostały wcielone do Austrii. Gdów i okolice znalazły się pod okupacją austriacką. W 1846 roku odbyła się tu jedna z bitew powstania krakowskiego, którą upamiętniają: kopiec-mogiła powstańców i pomnik znajdujące się na miejscowym cmentarzu.

W czasie II wojny światowej na terenie gminy walczyły oddziały Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej.

Organizacyjnie gmina Gdów do 1931 roku wchodziła w skład powiatu wielickiego.

Po reorganizacji administracji i wydaniu ustawy scaleniowej w 1933 roku Gdów stał się częścią gminy zbiorowej, na której czele stanął wójt.

Obszar gminy zbiorowej obejmował wsie- gromady, w których rządzili sołtysi. Należały do nich: Gdów, Dziekanowice, Rudnik k/ Winiar, Sieraków, Winiary, Kunice, Hucisko, Fałkowice, Bilczyce, Liplas, Podolany, Zagórzany, Zalesiany, Zręczyce, Stryszowa, Stadniki.

W 1945 r. zlikwidowano powiat wielicki, a Gdów znalazł się w obrębie powiatu myślenickiego.
W 1954 roku zlikwidowano gminy zbiorowe, a najniższą jednostką podziału terytorialnego stały się gromady. Gminy zbiorowe przywróciła reforma z 1973 r.
W 1976 roku połączono gminy Gdów i Niegowić.
Od 1999 roku Gdów, jako gmina wiejska, znajduje się w obrębie powiatu wielickiego.